 | 9. domaći |
|
Teorijska dilema koja se odnosi na dihotomiju između delanja/dejstvenosti i društvene strukure je jedna od bitnijih rasprava koja je obeležila teorije klasičnih mislilaca, kao i kasnija teorijska gledišta među sociolozima. Mogli bismo reći da strukture predstavljaju institucionalne aranžmane, resurse, društvene norme i pravila na koja se akteri oslanjaju u produkciji i reprodukciji društvenog života. One postavljaju uslove, mogućnosti i ograničenja za aktivno i intencionalno delanje aktera. Svako društveno delanje podrazumeva postojanje strukture, ali istovremeno, i struktura podrazumeva delanje, jer postupajući aktivno u odnosu na ove strukturalne uslove, pojedinci obnavljaju i oblikuju strukture. S druge strane, delanje ili dejstvenost se može shvatiti kao osnovna sposobnost ili kapacitet da se namerno dela u određenom kontekstu, da se aktivno reaguje na promenljive kontekste koji čine životne situacije određene strukturalnim i kulturnim obeležjima društvenog prostora i vremena, kao i lične i porodične resurse, odnose i aspiracije. Gidensov pojam koji ukazuje na proces aktivnog građenja i obnove društvene strukture jeste strukturacija, a podrazumeva da su struktura i delanje međusobno povezani. To je dvosmisleni proces, u kojem mi uobličavamo naš društveni svet našim individualnim delanjem, i kojim i sami bivamo uobličavani pod uticajem društva. U tom smislu, njihov suodnos u oblikovanju individualnih životnih putanja mladih označen je konceptom strukturisane individualizacije koja podrazumeva da pojedinac oblikuje vlastitu biografiju u odnosu na socijalni kontekst, odnosno njegova strukturalna obeležja (ograničavajuća i omogućavajuća), raspoložive resurse, vlastite strategije i identitet. Na taj način, individualna biografija konstituiše se kao socijalna biografija, što znači da je društveno strukturisana, ali i proizvod delanja istovremeno. U istraživanjima je ova veza očigledna, jer je pokazano da su tranzicije mladih u odraslost pod uticajem strukturalnih ograničenja klase, roda, etniciteta, ali unutar tog okvira društveno strukturalnih faktora i uticaja makro ekonomskog okruženja postoji prostor za individualno delanje. Ovde je važno napomenuti i pojam biografizacije koji se odnosi na potrebu pojedinca da refleksivno u odnos stave situacije u kojima se nalaze i svoj subjektivni identitet i time stvore sklop između spoljnih zahteva i mogućnosti i unutrašnih potreba i aspiracija. Pored toga, značajan koncept jeste koncept društveno omeđene dejstvenosti koja se određuje kao društveno situiran proces, oblikovan iskustvima prošlosti, prilikama sadašnjosti u datom trenutku i opažanjima mogućnosti u budućnosti. Ovaj koncept omogućava da se analiziraju i objektivne i subjektivne strukture, a refleksivnost je od ključnog značaja u ovom procesu jer omogućava pojedincima da razumevaju dinamiku svog ponašanja uzimajući u obzir okolnosti u kojima se nalaze. |