 | Prvi domaći |
|
1.
Tranzicija u odraslost se koristi kao okvir za određivanje mladosti kao prelaznog perioda, odnosno faza prelaska iz detinjstva u odraslost. Tranzicija predstavlja prelazak iz jedne životne faze u drugu, obeležen životnim događajima u ključnim sferama. Četiri glavne oblasti tranzicije u odraslo doba su obrazovanje, posao, stanovanje i osnivanje porodice. Postizanje finansijske i stambene samostalnosti, rad, završetak škole, stupanje u brak i rođenje deteta se vide kao važni životni događaji ili prekretnice. Standardne životne putanje ili biografije, obeležavaju ovu eru u kojoj je mladost postala homogenizovana kao kratak prelaz u zrelost, koji u proseku traje između tri i pet godina. Državni sistemi u Evropi su svojim institucionalnim mehanizmima i merama podržavali standardni tip tranzicije. Svest o različitim kulturnim koncepcijama tranzicije, pojavila se 1990-ih. Koristeći širok spektar faktora, istraživači su identifikovali pet obrazaca ili redosleda prelaska u odraslo doba u uporednoj studiji evropskih nacija. Ovi obrasci su nazvani: socijaldemokratski /univerzalistički, konzervativni /korporativni /fokusiran na zaposlenje, liberalni, mediteranski /sub-protektivni i postsocijalistički. Takođe nove ideje uključuju koncepte kao što su biografija izbora, individualizacija biografija, mlad odrastao i dr. U društvenom okruženju kasne moderne i individualizacije, mladost više ne postoji u uniformi koja se pretpostavlja, kada se označava kao prelazna faza ka zrelosti. Da ideju prelaska u odraslo doba treba kritički preispitati, potvrđeno je uvođenjem novih konceptualnih okvira i paradigmi u ispitivanje uslova i načina života, društvenih pozicija i identiteta mladih. Klasično shvatanje tranzicije u odraslost je napušteno i zamenjeno pristupom životnog toka, koji se fokusira na istraživanje odnosa između institucionalnih i strukturalnih činilaca i značenja koja im akter pridaje, donoseći na osnovu toga odluke i delajući tokom svog života. U okviru analiza životnog toka tranzicija u odraslost se koristi da označi procese promene statusa i uloga koji su povezani sa obrazovanjem, zaposlenjem, stanovanjem i zasnivanjem porodice i u skorije vreme sa političkim domenom. Ovaj pristup je koristan alat za povezivanje strukture i aktera jer naglašava društveno organizovanje i lično donošenje odluka. Dakle, ideja tranzicije u odraslost kritikovana je, preispitujući njene primenljivosti u savremenom društvenom okruženju. Trendovi produžene, i u tom smislu destandardizovane, tranzicije u odraslost opažaju se kao postadolescencija koju karakteriše odlaganje obaveza, kao i istraživanje identiteta, isprobavanje mogućnosti vezanih za ljubav i rad, nestabilnost, fokusiranje na sebe i osećanje da se osoba nalazi između adolescencije i odraslosti.
2. Srbija pripada zemijama južnog (mediteranskog) obrasca tranzicije u odraslost koji obeležava kasno napuštanje roditeljskog doma i produžena finansijska zavisnost mladih od njihovih roditelja sa kojima imaju jake emocionalne veze. Poređenjem nivoa nezavisnosti mladih (iz Srbije) iz 2003. i 2011., pokazalo se da je došlo do blagog ubrzanja u tempu tranzicije. Analiza je otkrila da postoje izvesne promene kada je u pitanju finansijska nezavisnost: u celom uzorku gledano, opao je udeo mladih koji su potpuno finansijski zavisni od roditelja, dok je istovremeno od 2003. do 2011. porastao udeo ispitanika koji imaju lične prihode. Podaci o stambenom položaju mladih u Srbiji i 2011. godine pokazuju nepovolijnu sliku, s obzirom da 57% ispitanika u celom uzorku žive u roditeljskom domaćinstvu. Kada posmatramo bračni/partnerski status, 2003. je bilo 76% samaca (neozenjenih/neudatih) među mladima od 17 do 35 godina, 19% u braku, 2.5% razvedenih (i obudovelih) i 2% u kohabitaciji. Među mladima od 19 do 35 godina u uzorku iz 2011. - 66% su samci, 25% u braku, 5.6% žive u kohabitaciji sa nevenčanim partnerom i 3% su razvedeni. Zaključak da je veća finansijska nezavisnost obeležje koje je doprinelo nešto bržoj tranziciji u odraslost podržan je i poređenjem prosečnih godina kada su se odigrali ključni životni događaji, jer je ona ostvarena 1.3 godine ranije u uzorku 2011. nego 2003. Finansijska nezavisnost nije povezana samo sa stalnim poslom jer se nezavisnost ostvaruje 1.3 godine pre dobijanja prvog posla. Pretpostavka je da neformalni i neregularni načini sticanja prihoda postaju dostupniji studentima i nezaposlenim, ali i zaposlenim mladima, što dopinosi njhovom boljem finansijskom položaju. Putanje tranzicije u odraslost mladih žena i muškaraca pokazuju odlaganje odvijanja ključnih događaja. Kao što je već prethodno prikazano, putanje imaju standardan oblik, sa manje ili više sinhronizovanim životnim događajima koji se odvijaju određenim redom: završetak školovanja, nalaženje posla, sklapanje braka i rađanje deteta u određenom, relativno kratkom vremenskom periodu. Trajanje tranzicije od 2 do 9 godina, povezano je sa vremenskim razmakom između nekih događaja, kao što je završetak školovanja i zasnivanje porodice - za mlade sa srednjim obrazovanjem, ili zasnivanje porodice i zaposlenje za made sa osnovnim obrazovanjem. Analiza je pokazala da su neka od obeležja strukturalnog konteksta tranzicije u odraslost, kao što su niska zaposlenost, odlaganja roditeljstva, zajedno sa niskom političkom i građanskom participacijom, zajednička za sva savremena balkanska društava. Takođe karakteristike odložene tranzicije u odraslost, koje su specifične za određene zemlje i koje su kulturno i socijalno diverzifikovane, prevazilaze čak i koncept tranzicionih režima (poredaka) i traže da se osmisli nova konceptualizacija.
|